در مقایسه با پرورش گاو شیری در زمینه پرواربندی این حیوانات از ساختمان های با ساختاری ساده تر و مصالحی ارزان تر می‌توان بهره برد. اجزای جایگاه پروابندی در بیشتر موارد شامل جایگاه های باز و آخور و آبشخور می باشد.
اساسا جایگاه مطلوب جهت پرواربندی گوساله باید به شکل زیر طراحی شود.
- ساختمان ارزان و ساده باشد و حیوانات را از گزند عوامل نامساعد محیطی محافظت نماید.
- نیروی کار را به حداقل برساند
- در تأمین آب و علوفه و نیازهای حیاتی دام حداکثر راحتی را فراهم نماید.
- در طراحی ساختمان دقت شود تا در صورت نیاز بتوان از آن در اموری غیر از پرواربندی استفاده نمود.
در نقاط مختلف ایران انواع جایگاه های باز و نیمه باز و نیز جایگاه بسته مورد استفاده قرار می گیرند ولی برای سودآور بودن در احداث واحدهای جدید در اکثر نقاط کشور، سیستم باز توصیه می شود.
برای جلوگیری از تابش نور خورشید و محافظت از بارندگی، به ازای هر گوساله 1 - 2 متر مربع سایبان در نظر گرفته می شود که دارای سقف سبک و شیبدار بوده آخورها در زیر آن مستقر می گردند. طول آخور به ازای هر حیوان 55 –70 سانتی متر و عرض آن 60 –80 سانتی متر توصیه می‌شود. دسترسی همه حیوانات به آب آشامیدنی نیز توسط نصب آبخوری های اتوماتیک به ازای هر 50 رأس گوساله یک عدد و یا احداث آبشخوار بتونی به طول 2 متر و عرض 60 سانتی متر و جریان آب قطره قطره و مداوم و نیز تعبیه پاشویه برای دفع آب اضافی از محوطه پیشنهاد می شود.
سایر مشخصات جایگاه پرواربندی گاو و گاومیش
موضوع مهم در انواع جایگاههای نگهداری دام، حفظ دما و رطوبت متعادل محیط است. همانطور که اشاره شد جایگاه هایی که معمولا برای پرواربندی مورد استفاده قرار می‌گیرند معمولا ظاهر ساده‌تری دارند و اصلا ضرورتی مبنی بر صرف هزنیه زیاد جهت ساخت یک جایگاه لوکس وجود ندارد چراکه امروز به دلیل گرانی مصالح و هزنیه ساخت چنانچه دامداران در ابتدای فعالیت خود هزنیه زیادی را صرف این امر کنند به احتمال زیاد قدرت نقدینگی و سرمایه خود را جهت خرید گوساله و علوفه برای شروع کار از دست می‌دهند. به جز این مورد از آنجایی که اکثر واحدهای دامپروری در بیرون از محیط شهری قرار دارد، در هنگام فروش ملک نیز ممکن است خواب سرمایه شما را برنگرداند. توجه داشته باشید که جایگاه پرواربندی به تجهیزات مدرنی همچون دستگاه شیردوش نیز نیاز ندارد.
همانگونه که احتمالا می دانید وضعیت تهویه جایگاههای بسته و نیمه باز نیز بسیار حائز اهمیت است.
برای کسب اطلاعات دقیق تر پیرامون موضوع تهویه جایگاه نگهداری گاو اینجا کلیک کنید.
مصالح ساختمانی نیز باید با دقت انتخاب شود. به طور کلی، برای نگهداری گاو پرواری و گاومیش از سیستم باز استفاده می شود.
بخش های گوناگون ساختمان های پرواربندی گاو و گاومیش عبارت است از:
- محل استراحت
- آخورها و آبشخورها
- محل ذخیره ی علوفه و مواد کنسانتره
- محل گردش یا بهاربند.
گفتنی است طبق ضوابط صدور پروانه، کلیه‌ی ضوابط و شرایط صدور پروانه‌ی تأسیس محل برای پذیرش گوساله ی پرواری با گاومیش پرواری یکسان است.
به جز بخش های بالا، طراحی مکان در نظر گرفته شده برای استراحت این حیوانات نیز باید اصولی انجام شود.
باید برای این بخش سقف مناسب در نظر گرفته و دیوارکشی آن نیز در سه قسمت به جز قسمت شرقی انجام شود. محیط بهاربندی نیز باید در بخش جنوبی این قسمت تعبیه شود.
بسترسازی یا کف سازی بخش استراحتگاه جایگاه هم بهتره با کود گاوی خشک همراه با کاه انجام شود. مهیا کردن یک بستر تمیز، خشک و گرم در فصل زمستان نیز اهمیت دوچندانی پیدا می‌کند.
مساحت مکان استقرار با توجه به تعداد، سن، و جنس دام و شرایط آب و هوایی متفاوت است میزان مساحت توصیه شده بر اساس نظام دامداری در جدول زیر آمده است. متوسط مساحت زیر بنای سقف دار مورد نیاز به ازای هر راس گوساله‌ی پرواری در یک دوره ی مداوم یک ساله حدود 5.5 مربع و بهاربند 8.4 متر مربع می‌باشد.
مقدار آب توصیه شده برای گوساله های پرواری و گوشتی به طور میانگین 45 لیتر در روز است و ارتفاع آبشخور از زمین نباید کمتر از 50 سانتی متر باشد. همچنین دمای آب باید 15 - 12 درجه ی سانتی گراد باشد. توصیه می‌شود آبشخورها در نزدیکی آخورها و در محل گردش گاوها ساخته شود. زیرا ساختن آبشخورها در محل استراحت باعث مرطوب شدن بستر می شود. البته ساختن آبشخور در محل گردش معایبی هم دارد: از جمله این که ممکن است یخ بزند. به همین دلیل، آبشخور طوری باید طراحی شود که از یخ ازدن آب جلوگیری شود. در مناطق سردسیری که دمای هوا خیلی پایین است، باید از اصطبل های بسته استفاده کرد.
در اصطبل های گاو گوشتی و پرواری یکی از مهم ترین تأسیسات، آخور است که در طراحی و ساختن آن باید بسیار دقیق شود. مکان تعبیه آخور احتمال دارد در بعضی جایگاه‌ها در بخش استراحت یا در بهاربند قرار بگیرد. آخور دو نوع است : سیار و ثابت. آخور سیار از چوب و ورق گالوانیزه ساخته می شود؛ اما در آخور ثابت از مصالحی مانند: آجر، بلوک سیمانی و بتون استفاده می شود. طول آخور مورد نیاز برای گوساله گوشتی 65 –55و برای گاو گوشتی بالغ 75 - 65 سانتی متر توصیه شده است
اگر آخور دو طرفه باشد (یعنی دام از دو طرف آن تغذیه کند) عرض آن 120 سانتی متر و اگر یک طرفه باشد (یعنی دام فقط از یک طرف آن تغذیه بکند) عرض بخش پایین آن 45 سانتی متر و بالای آن 75 سانتی متر توصیه شده است.
بخش پایین آخور باید از سطح زمین 10 تا 15 سانتی متر بالاتر ساخته شود. اگر آخور در محل گردش ساخته شود، بهتر است دو طرفه باشد و برای آن سقف مناسبی نیز در نظر گرفته شود. این سقف در تابستان سایه بان است و در زمستان و بهار گاوها را از برف و باران حفاظت می کند. در اصطبل های باز محل استراحت به شکل های متفاوتی طراحی می شود که سه نوع آن در پلان ها شرح داده شده است.
مساحت بهاریند یا محل گردش در حدود دو برابر مساحت محل استراحت در نظر گرفته می شود. اگر کف آن بتونی باشد، مناسب است؛ به ویژه در مناطقی که میزان بارندگی بیشتر باشد. برای ارزان تر اتمام شدن اصطبل ها می توان کف آنها را شن ریزی کرد. نرده های آهنی باید محکم باشند. اصطبل‌های موجود در کشور ما به سبب نوع آب و هوا و منطقه، بیشتر اصطبل های باز هستند. البته در اصطبل های بسته دام ها بیشتر به وسیله ی زنجیر به آخورها بسته شده اند. برای مثال، در شهرستان زیاران قزوین اصطبل ها به صورت باز هستند. در طراحی اصطبل های پرواربندی، محافظت دام های پرواری از باد، باران، برف، کولاک و دمای زیاد اهمیت دارد.
آشنایی کامل تر با جزئیات و مراحل ساخت جایگاه نگهداری گاوهای پرواری
دلایل اقتصادی و شرایط آب و هوایی منطقه، نوع پرورش، و نژاد اثرات گوناگونی در چگونگی ساختمان و جایگاه نگهداری دام های گوشتی به جا گذاشته است. به طور مثال وجود چراگاه های وسیع، دامداری را به طرف روش باز سوق می دهد و در این حالت جایگاه نقش عمدهای نخواهد داشت. در صورتی که در اطراف شهرها به دلیل محدود بودن مراتع و چراگاه ها و سهولت دسترسی به کشتارگاه‌ها و بازارهای فروش، دامداری های صنعتی توسعه پیدا کرده است. پرورش و بهره برداری از نژادهای خالص اصلاح شده، نیاز استفاده از حداکثر تکنولوژی را به وجود آورده و باعث به کار گرفتن هر چه بیشتر وسایل و ماشین آلات صنعتی به جای کارگر شده است.
از طرف دیگر بین نژادهای خالص اختلافاتی از نظر عادتشان به آب و هوا و شرایط محیطی و دارد که باید کاملا در نظر گرفته شود. مثلا نژاد بر اهما، زبو، و دشتیاری (نژاد ایرانی) بیش از نژاد اروپایی گرما و رطوبت را تحمل می کنند. بدین ترتیب نوع جایگاه این دو گروه بدون شک خواهند داشت. نژادهای اروپایی نیازی چندان به جایگاه های گرم ندارند ولی در عوض در مقابل برف و باد و باران محافظت شوند، بنابراین نمی توان از یک نوع ساختمان استاندارد شده در شرایط آب و هوایی مختلف استفاده کرد.
صحیح ترین راه برای تعیین نوع جایگاه دام های پرواری این است که روشی اتخاذ شود تا کارهای روزمره‌ی دامداری به کارگر کمتری، و حتی المقدور به سرمایه گذاری کمتری نیاز داشته باشد.
مشخصات جایگاه
گاو و گوساله گوشتی کم تر از گاو شیری به افزایش یا کاهش شدید دما حساسیت نشان می‌دهند. دام هایی که تحت رژیم پرواربندی قرار می گیرنده سرما را بهتر تحمل می کنند و بازده‌ی بهتری دارند (به شرطی که رطوبت محیط زیاد نباشد). به همین دلیل غالبا زمان شروع و پرواربندی در تابستان تعیین نمی کنند. در زمستان های سرد نیز محیط و جایگاه نگهداری دام پرواری نیازی به گرم کردن ندارد و حرارتی که از هضم و جذب و متابولیسم هایی در بدن دام حاصل می شود او را در مقابل سرما محافظت می کند. مهم ترین نیاز این فصل بستر خشک، سرپناه و مانعی در مقابل سرما است.
به طور کلی در نقاط مختلف دنیا تا کنون سه نوع جایگاه مخصوص پرورش و نگهداری گاو و گوساله ی گوشتی متداول شده است که به ترتیب اهمیت عبارتند از:
الف) جایگاه های باز: از ساده ترین جایگاه های نگهداری دام های پرواری که در حال حاضر در بیشتر نقاط دنیا به کار گرفته می شود جایگاههای باز است
جایگاه های باز یا طویله ی باز، ساختمان بسیار ساده ای است که از سه جدار و یک سقف پوشیده شده است و یک طرف آن به کلی باز است. جدارها را با هر نوع مصالح ساختمانی می توان بنا کرد.
سقف معمولا از مصالح غیر قابل نفوذ مانند ورق های گالوانیزه، ایرانیت، و گاهی فایبر گلاس تهیه می شود. کف جایگاه باید قابل نفوذ و از بستر کاملا خشک و ضخیم به قطر 20 سانتی متر پوشیده شده باشد ضخامت بستر در زمستان ممکن است به قطر 120 سانتی متر نیز برسد. نفوذپذیری بستر موجب می شود که ادرار و رطوبت حاصل از مدفوع دام در داخل بستر باقی نماند و سبب خیس و مرطوب سدن بیش از اندازه ی آن نشود، از طرفی حرارتی که از بستر در نتیجه ی تخمیرات داخل آن بوجود می آید، در زمستان و در شب های سرد موجب محافظت دام ها می شود.
بستر را می توان با کاه، کلش گندم، جو، برنج، ساقه ی ذرت، برگ درختان، خاک اره و تراشه‌های نجاری پوشاند. انتخاب موادی که برای بستر به کار می رود بدون شک بستگی کامل به وضع اقتصادی از شرایط دامداری در هر منطقه دارد. به هر حال استفاده از هر نوع بستر دلیل بر اتلاف آن نیست زیرا بسترهای آغشته به فضولات دامی بهترین کودهای حیوانی به شمار می آید و می توان از آنها در تقویت خاک و بالا بردن ارزش آن استفاده کرد
جایگاه را از آجر یا بتن تهیه می کنند، که در این صورت برای خروج مایعات داخل بستر شیبی را به طرف خارج در نظر می گیرند. ولی در هر حال دام برای خوابیدن، کف خاکی بر کف سیمانی و غیره ترجیح می دهد. در نقاط خیلی مرطوب و بارانی که زه کشی خاک انجام نمی گیرد، کف سیمانی شیبدار مناسب تر و بهداشتی تر خواهد بود.
در موقع گرم شدن هوا بلافاصله بستر را باید جمع کرد و از محوطه خارج کرد؛ این عمل از نگاه بهداشت دام بسیار با اهمیت است. از طرفی در هوای گرم دام تمایلی به خوابیدن روی بستر نشان نمی دهد و غالبا در خارج از جایگاه مسقف و در زیر سایه بان هایی که در اطراف آخور یا نقاط دیگر گردشگاه وجود دارد به استراحت می پردازد.
مشخصات محل مسقف (سرپناه): به طور کلی محل مسقف سایه بانی است که گاو در موقع استراحت و یا در مواقع نامساعد بودن شرایط جوی به آن پناه می برد. تهویه‌ی کامل و مرتب و بستر خشک به سلامت و بهداشت دام کمک مؤثری می کند.
چون خارج کردن فضولات دام ها باید به سهولت انجام گیرد لذا ارتفاع قسمت جلوی جایگاه را باید طوری انتخاب کرد که تراکتور و سایر وسایل مربوط به خارج کردن کود به راحتی قادر به وارد شدن به زیر جایگاه باشند. برای گاوهای گوشتی ارتفاع سقف حداقل حدود 4 متر در جلو و 3.80 متر در عقب است.
چنان چه محیط در بیشتر فصول گرم باشد ارتفاع بیشتر سبب سهولت جریان هوا خواهد بود.
عرض جایگاه با عمق آن به شرایط جوی و هزینه ی پیش بینی شده بستگی دارد. به طور متوسط عرض جایگاه حدود 6 تا 8 متر در نظر گرفته می شود، ولی گاهی اوقات به دلیل طولانی بودن فصل سرما و یخ بندان و یا احتمالا در روش هایی که آخور در انتهای جایگاه تعبیه شده است - عرض آن را 10 تا 12 متر انتخاب می کنند. ولیکن ساختمان سالن های کم عرض و طویل (6تا 8 متر) مخارج کمتری خواهد داشت.
دیواره های اطراف جایگاه به طور معمول تا سقف امتداد می یابد، ولی در نقاط گرم ممکن است تا فاصله ی 40 سانتی متری از سقف باز بماند. در مواردی دیگر ممکن است از پنجره هایی به ارتفاع 150 سانتی متر استفاده شود. جدار دیواره ها باید از مصالح محکم و غیر قابل نفوذ ساخته شود و تا ارتفاع 120 سانتی متری حتما سیمان کاری شود زیرا غالبا در این قسمت رطوبت حاصل از فضولات دام بیشتر است و دام عادت به لیسیدن آن قسمت دارد. از طرف دیگر جدار سیمانی ساده تر و بهتر شستشو و ضدعفونی می شود. فضای لازم برای هر دام در زیر سقف به طور معمول4 تا 5 متر مربع است. ستون های جلو که نگهدارنده ی وزن سقف هستند باید حتی المقدور گرد باشند و حداقل به فاصله ی 4 متر از یکدیگر قرار گیرند.
در اضلاع عرضی نصب یک درب کشویی جهت عبور تراکتور در هر ضلع مفید خواهد بود. همان طور که قبلا نیز بیان شد تعیین محل و موقعیت جایگاه سرپوشیده، برای وزش باد، باید د توجه قرار گیرد و حتی المقدور ساختمان پشت به باد تأسیس شود.
ارائه شده توسط https://sheepprice.blog.ir/
