بیماری ها یکی از دلایل عمده در کاهش محصولات گاوهای شیری و گوشتی ذکر میشوند.
آگاهی داشتن از عوارض و علائم بیماری ها به دامدار در اجرای طرح های بهداشتی کمک کرده تا از مشکلات بهداشتی و شیوع بیماری بکاهد.
یک برنامه بهداشتی مفید برای پیشگیری از بیماری ها موثر است و میتوان با روش های مدیریتی زیر آن را اعمال کرد
تغذیه صحیح گله
تهویه مناسب
بستر خشک و تمیز
کنترل ناقلین بیماری مانند حشرات، پرندگان، جوندگان و …
قرنطینه حیوانات جانشین شونده در گله به مدت ۴۰ روز
جدا کردن حیوانات بیمار از سایر دام ها
استفاده از دامپزشک برای تشخیص دقیق و سریع بیماری و درمان آن
علاوه بر نکات ذکر شده کنترل شرایط محیطی و عوامل تنش زا و نیز استفاده از تیپ های ژنتیکی برتر در گله به نحو چشم گیری در کاهش و کنترل بیماری ها نقش دارد، در سطور زیر به برخی از بیماری های شایع در گاو شیری و گوشتی اشاره می گردد.
ورم پستان
ورم پستان یکی از مشکلات جدی اقتصادی در گله های گاو شیری بوده و همچنین یک بیماری پیچیده و پرهزینه است.
کاهش تولید شیر، کاهش کیفیت شیر، هزینۀ کارگر اضافی، افزایش نرخ جایگزینی گاو، هزینۀ دامپزشک و هزینه های درمان همه اهمیت کنترل موثر بیماری را تقویت می کنند.
علائم
وجود لخته در شیر
تورم پستان
کاهش تولید شیر
افزایش بار سوماتیک شیر
درمان
استفاده از دارو های ضد التهاب غیر استروئیدی جهت کاهش التهاب ایجاد شده در پستان توصیه می گردد.
فلونیکسین داروی انتخابی در این مورد است که باعث وقفه در سنتز آمین های وازواکتیو و سایر واسطه های التهابی می گردد.توصیه می شود جهت خروج ترشحات ایجاد شده در پستان درگیر از اکسی توسین استفاده گردد. همچنین دوشش متوالی و مستمر جهت خروج ترشحات الزامی است.
لنگش
لنگش پس از ورم پستان دومین بیماری پر هزینه در گاوداری ها است که به شدت عملکرد اقتصادی واحد را تحت تٲثیر قرار می دهد. هر مورد لنگش می تواند درصد بالایی از حذفهای اجباری گله را به خود اختصاص دهد.
پوشش کف بستر، طراحی بهاربند و مدیریت تغذیه نقش بسزایی در لنگش ایفا می کند.
هزینه های لنگش شامل درمان، کاهش تولید شیر، کاهش عملکرد تولید مثلی و افزایش حذف می باشد.
علائم
تغییر شکل سم (ترک خوردگی٬ آبسه و عفونت سم)
خونریزی و زخم شدن پاشنه
لنگیدن حیوان
کاهش فعالیت و تحرک حیوان
کاهش علائم فحلی
درمان
سم چینی و مراقبت از سم (حداقل سالی دو مرتبه )
حوضچه های حمام پا
تغذیه کافی و مناسب فیبر
استفاده از بافرها
جابجایی شیردان
جابجائی شیردان به حالتی اطلاق می گردد که شیردان (معده حقیقی) از وضعیت طبیعی خود به سمت چپ یا راست منحرف گردد. وضعیت طبیعی شیردان نزدیک به کف شکم متمایل به راست است. در این عارضه شیردان از محل طبیعی خود به طرف زیر شکمبه و به سمت چپ دیواره حفره شکمبه حرکت میکند.
جابجایی شیردان می تواند در اثر فشار وارده توسط جنین به دستگاه گوارش در طول زایمان اتفاق بیفتد. عوامل مستعد کنده این بیماری شامل تب شیر، سندرم کبد چرب و ورم پستان میباشند.
علائم
عدم تغذیه
کاهش تولید شیر
خمیدگی پشت
کاهش میزان مدفوع یا اسهال ملایم در روزهای اول و مدفوع با رنگ تیره و بد بو
درمان
برای درمان این بیماری غلتاندن گاو به پشت در حالت خفیف و جراحی در موارد حاد صورت می گیرد.
اسیدوز
اسیدوز در اثر مصرف زیاد کربوهیدراتهای سهل التخمیر یا مصرف کم فیبر کم و یا هر دوی این موارد ایجاد میشود
محیط شکمبه معلولی از میزان بافر (غذا و بزاق)، میزان اسید تولید شده در شکمبه و میزان جذب و عبور اسید است. در شرایطی که بخش زیادی از جیره را کربوهیدراتهای سهل التخمیر به خود اختصاص داده اند و یا فیبر جیره کم است، اسیدیته شکمبه به شدت کاهش میابد. در واقع اسیدوز، کاهش در میزان قلیای بدن نسبت به اسید می باشد.
علائم
کاهش مصرف ماده خشک و بی اشتهایی
کاهش چربی شیر
کاهش سرعت رشد
عدم تعادل، ضعف و افسردگی
توقف حرکات شکمبه به همراه درد شکم
خمیدگی بدن و دراز کشیدن
